Şiddetli kaşıntılar sıklıkla daha basit sağlık sorunlarının işareti olarak görülse de bazı durumlarda daha ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Özellikle kaşıntının sarılıkla birlikte görülmesi dikkatle incelenmesi gereken bir durumdur. Çünkü bu iki semptom bir arada olduğunda, pankreas kanseri gibi ciddi bir sağlık sorununun habercisi olma ihtimali değerlendirilmelidir. Safra kanalının tıkanması ve bilirubin seviyesinin artması bu belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Dolayısıyla her ne kadar nadir görülse de bu tür semptomlar varsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak önem taşır.
Pankreas Kanseri Kaşıntıya Nasıl Neden Olur?
Pankreas kanseri safra kanallarının tıkanması sonucunda ciddi kaşıntılara yol açabilir. Bu tıkanıklık safra akışının engellenmesine ve bilirubin ile safra tuzlarının kan dolaşımında birikmesine neden olur. Safra tuzları cilt altında biriktiğinde şiddetli kaşıntılar oluşturur. Sarılıkla birlikte gelişen bu kaşıntılar safra tuzlarının deri altına yerleşmesiyle daha da belirginleşir.
Pankreas kanserinde kaşıntı aşağıdaki yollarla ortaya çıkar:
- Tümörün safra kanallarını tıkaması sonucu bilirubin ve safra tuzlarının birikmesi,
- Safra tuzlarının deri altında birikmesi ve ciltte şiddetli kaşıntıya neden olması.
Bu kaşıntıların yönetimi genellikle sarılığı hafifletmeye yönelik tedavilere bağlıdır. Safra tuzlarının birikimini azaltacak yöntemler kaşıntının şiddetini ve sıklığını azaltabilir. Ayrıca hastalara uygulanan kanser tedavileri de kaşıntının şiddetlenmesine yol açabilir. Özellikle immünoterapi veya kemoterapi sonrası gelişen alerjik reaksiyonlar deride kaşıntılı döküntülere neden olabilir.
Sarılık Her Zaman Kanser Kaşıntısı İle Bağlantılı Mı?
Sarılık ve şiddetli kaşıntıların kanserle ilişkisi olabilir fakat her durumda böyle bir bağlantı kurmak doğru olmaz. Sarılığın temelinde yatan bilirubin birikimi birçok farklı sağlık sorunundan kaynaklanabilir. Özellikle pankreas karaciğer veya safra yolu kanserleri safra yollarını tıkayarak sarılığa neden olabilir. Bu tür kanserlerde sarılıkla birlikte kaşıntı görülme olasılığı yüksektir. Kaşıntının ana nedeni cilt altında biriken safra tuzlarıdır. Ancak her sarılık vakası kanserle ilişkili olmayabilir. Kanser dışı nedenler şunlar olabilir:
- Hepatit enfeksiyonları
- Safra taşları
- Alkol bağımlılığı
Bu durumlar sarılık yaratan ve farklı tedavi yöntemleri gerektiren sağlık sorunlarıdır. Ayrıca kanserle ilişkili sarılıklarda kaşıntı genellikle safra yolu tıkanıklığından kaynaklanır. Safra tuzlarının cilt altında birikmesiyle tetiklenen kaşıntı kanserin ilerlemesiyle şiddetlenebilir.
Kaşıntı Pankreas Kanserinin Tek Belirtisi Olabilir Mi?
Kaşıntı pankreas kanserinin belirtileri arasında yer alabilir. Ancak genellikle bu belirti yalnız başına görülmez. Pankreas tümörünün safra kanallarını tıkaması sonucu ortaya çıkan obstrüktif sarılık kaşıntının ana nedenlerinden biridir. Safra akışının engellenmesi bilirubin birikimine yol açar ve bu durum da ciltte kaşıntıya neden olur. Öte yandan kaşıntı genellikle diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkar:
- Cilt ve gözlerde sararma
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
Bu semptomlar hastalığın ileri aşamalarında daha belirgin hale gelir. Pankreas kanseri tanısında kaşıntı tek başına yeterli bir gösterge değildir. Genellikle şu belirtilerle birlikte değerlendirilir:
- Karın ağrısı
- Kilo kaybı
- Dışkı renginde değişiklik
- İştahsızlık
Şiddetli Kaşıntının Kanser Dışı Nedenleri Var Mı?
Şiddetli kaşıntılar sıklıkla basit sağlık sorunlarının belirtisi olarak kabul edilir; ancak bazı durumlarda ciddi hastalıkların da işareti olabilir. Bu durumlar arasında kanser dışı nedenler geniş bir yelpazede incelenebilir:
Bilinmeyen Nedenli Kronik Pruritus tanımlanamayan bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan şiddetli kaşıntıdır. Genellikle yaşlı yetişkinlerde görülür ve bağışıklık sistemi düzensizlikleri ile ilişkilendirilir. İlgili araştırmalar bu hastalarda bazı amino asitler ve metabolitlerde eksiklikler olduğunu göstermiştir.
Atopik Dermatit:
Kronik inflamatuar bir cilt rahatsızlığıdır.
Kaşıntı bağışıklık sistemi düzensizliği ve cilt bariyeri bozukluğundan kaynaklanır.
Bakteriyel enfeksiyonlar kaşıntıyı tetikleyebilir.
Karaciğer ve Böbrek Hastalıkları:
Kolestasis ve kronik böbrek hastalığı şiddetli kaşıntıya yol açabilir.
Karaciğer hastalığında safra asitlerinin birikmesi,
Böbrek hastalığında ise atık ürünlerin birikmesi etkilidir.
Nörolojik Durumlar:
Nöropatik pruritus sinir sisteminden kaynaklanan kaşıntıdır.
Multipl skleroz ve postherpetik nevralji gibi durumlar şiddetli kaşıntıya neden olabilir.
Enfeksiyonlar:
Paraziter mantar ve bazı bakteriyel enfeksiyonlar yoğun kaşıntıya yol açar.
Bu durumlar genellikle bağışıklık tepkisini içerir.
Kseroz (Kuru Cilt):
Özellikle yaşlı yetişkinlerde görülür.
Düşük nem veya sert sabunlar ciltte hasar ve kaşıntıya neden olabilir.
Psikojenik Kaşıntı:
Psikolojik faktörler kaşıntıyı tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
Stres anksiyete ve bazı psikiyatrik bozukluklar etkilidir.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.